Ngày Huế đổ máu,
Chú Hà Nội về,
Tình cờ chú cháu,
Gặp nhau Hàng Bè.

Chú bé loắt choắt,
Cái xắc xinh xinh,
Cái chân thoăn thoắt,
Cái đầu nghênh nghênh,

Ca-lô đội lệch,
Mồm huýt sáo vang,
Như con chim chích,
Nhảy trên đường vàng...

- "Cháu đi liên lạc,
Vui lắm chú à.
Ở đồn Mang Cá,
Thích hơn ở nhà!"

Cháu cười híp mí,
Má đỏ bồ quân:
- "Thôi, chào đồng chí!"
Cháu đi xa dần...

Cháu đi đường cháu,
Chú lên đường ra,
Ðến nay tháng sáu,
Chợt nghe tin nhà.

Ra thế,
Lượm ơi!

Một hôm nào đó,
Như bao hôm nào,
Chú đồng chí nhỏ,
Bỏ thư vào bao,

Vụt qua mặt trận,
Ðạn bay vèo vèo,
Thư đề "thượng khẩn",
Sợ chi hiểm nghèo!

Ðường quê vắng vẻ,
Lúa trổ đòng đòng,
Ca-lô chú bé,
Nhấp nhô trên đồng...

Bỗng loè chớp đỏ,
Thôi rồi, Lượm ơi!
Chú đồng chí nhỏ,
Một dòng máu tươi!

Cháu nằm trên lúa,
Tay nắm chặt bông,
Lúa thơm mùi sữa,
Hồn bay giữa đồng.

Lượm ơi, còn không?

Chú bé loắt choắt,
Cái xắc xinh xinh,
Cái chân thoăn thoắt,
Cái đầu nghênh nghênh.

Ca-lô đội lệch,
Mồm huýt sáo vang,
Như con chim chích,
Nhảy trên đường vàng...

1949

----------

Ngày 20 tháng 12 năm 1946, trên sóng Đài Tiếng nói Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phát đi lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, chiến tranh Đông Dương bùng phát trở lại. Đến tháng 2 năm 1947, quân Pháp dồn tổng lực tấn công Huế. Lúc ấy nhà thơ Tố Hữu vừa từ Hà Nội vào Huế, ông tình cờ gặp Lượm - một chú bé liên lạc nhỏ tuổi. Ít lâu sau, nhà thơ nghe tin Lượm đã hy sinh trên đường làm nhiệm vụ. Trong nỗi xúc động vô hạn, Tố Hữu đã sáng tác bài thơ Lượm để ngợi ca sự hy sinh cao cả của Lượm cũng như những người trẻ đã hiến dâng xương máu của mình cho tổ quốc hôm nay.